op retraite met Krishna Das                                                                                                                       door Ciska Matthes

Tegen het einde van de retraite concludeert Krishna Das: “Je moet gewoon léven, doen wat je graag doet”. Je hoeft niet geforceerd te proberen ‘spiritueel’ te leven, is zijn boodschap. Oefen gewoon om alles wat je doet vol overgave te doen.

Krishna Das (kortweg KD genoemd door vrienden en volgers) heeft ons tijdens deze vijfdaagse retraite in Griekenland dagenlang prachtige verhalen verteld over zijn eigen spirituele weg. Bijvoorbeeld over het moment dat een Indiase leraar hem bij de arm greep en op het hart drukte: “Zoek uit waarom je je nooit helemaal aan iets kunt geven!” Het was een belangrijk moment van inzicht, als een schok, herinnert KD zich: “ik kan zijn hand nog om mijn arm voelen.”

goeroe                                                                                                                                                          De meeste verhalen van KD gaan over zijn ervaringen met Neem Karoli Baba, de Indiase goeroe die in de jaren ‘60 en ‘70 vele jonge Amerikanen aantrok – waaronder ook Ram Dass. Deze verhalen zijn indrukwekkend en mysterieus. Bijvoorbeeld de eerste ontmoeting van Ram Dass – toen nog Richard Alpert – met de goeroe; Richard was nogal sceptisch en terughoudend. De nacht ervoor had hij in zijn eentje buiten gestaan om naar de hemel te kijken en aan zijn moeder gedacht. Nu bleek Neem Karoli Baba onverklaarbaar alles van dit nachtelijke moment te weten! Richard was zo overdonderd en geraakt, dat hij iedere scepsis liet varen. Zo werd hij Ram Dass (lett. dienaar van Ram).

Wat in alle verhalen van KD doorklinkt, is de onvoorwaardelijke liefde die van zijn goeroe uitging. Het meest bijzondere was nog niet eens dat je je zo totaal bemind voelde in zijn aanwezigheid, maar dat je zelf ook van iedereen begon te houden.                                                  Een formele spirituele oefening was er niet. “Maharaji gaf ons geen enkele beoefening, geen meditatie, geen persoonlijke mantra, geen regels”, zegt KD. Maar als ze er toch om vroegen, was het devies van Neem Karoli Baba aan de volgelingen: “Feed the people” (Voed de mensen) of “Love everyone” (Houd van iedereen).

passie                                                                                                                                                          Het zingen van hindoeïstische mantra’s werd de spirituele oefening die bij KD bleek te passen. KD vertelt hoe de jonge westerlingen elke dag mantra’s hadden gezongen in de ashram van de goeroe, wachtend tot deze uit zijn kamer naar buiten zou komen. Dat kon urenlang duren. Zo leerde hij allerlei mantra’s van buiten kennen.                                                                                  Toen KD in het Westen terugkeerde, begon hij zichzelf op het Indiaas harmonium te begeleiden en op den duur verzamelden zich steeds meer mensen om hem heen bij kirtan-sessies. Kirtan is devotioneel zingen in de vorm van ‘roep en weerklank’. Dat wil zeggen, KD zingt voor en het publiek zingt na. Als je KD hoort zingen, klinkt er zoveel toewijding en passie in door. Deze beoefening is een vorm van bhakti, devotie. Natuurlijk is er ook een mate van concentratie nodig: “Als je tijdens het zingen afdwaalt in gedachten, oordeel dan niet, maar breng je aandacht gewoon terug bij de mantra.” Dat is het simpele advies van KD, eigenlijk net zoals een meditatie-instructie.

Ook in India is KD’s interpretatie van de eeuwenoude mantra’s alom beroemd geworden. KD verhaalt ons van een moment dat hij in een boot op de Ganges zat, toen er van twee kanten bootjes aankwamen die lichtjes verkochten. Dit is een Indiaas ritueel, om een papieren bakje met een vlammetje en een bloem op het water te zetten, als offer aan de heilige rivier. Naarmate de twee bootjes dichterbij kwamen, hoorde KD tot zijn stomme verbazing dat uit beide zijn eigen muziek uit een muziekbox klonk; allebei speelden het lied Sita Ram. Zo populair is zijn muziek inmiddels geworden.

In onze retraite zijn er ook mensen uit alle delen van de wereld. Bijvoorbeeld uit Finland, Israël, de VS, Australië en Rusland. We horen ontroerende verhalen van iedereen, hoe de muziek hen heeft geholpen en inspireert. Een man uit Jeruzalem vertelt dat hij elke ochtend heel vroeg opstaat, om in alle rust de gerechten van zijn vegetarische restaurant te bereiden. Daarbij draait hij dan KD’s muziek. “Wat is toch jouw speciale ingrediënt?” vragen de enthousiaste gasten. “Geen speciale spullen, alleen liefde en devotie”, verklapt hij met glimmende ogen. Daarmee volgt hij het advies van Neem Karoli Baba mooi op: “Feed the people and love everyone”.

toewijding                                                                                                                                                    Toen KD op een goede dag Bernie Glassman ontmoette, was er een onmiddellijke ‘klik’. Na verloop van tijd vroeg Bernie aan KD om de Kanromon op muziek te zetten: ‘Wij zingen zo monotoon in zen, kun jij er niet iets moois van maken?’ Maar de woorden van de Kanromon resoneerden bij KD niet. Hij vroeg Bernie per mail of hij met de tekst mocht rommelen. ‘Rommel maar,’ schreef Bernie terug. Zo ontstond de Gates of Sweet Nectar Melody. Later gebruikte KD dezelfde melodie voor de Hanuman Chalisa, een veertigregelige tekst die Hanuman bezingt. Hanuman is de aapgod, de dienaar van koning Ram. Sita is de geliefde echtgenote van Ram, die door een demon ontvoerd wordt. Hanuman weet haar weer terug te vinden. Soms wordt gezegd dat koningin Sita het Ware Zelf van Ram symboliseert en dat Hanuman hem daarnaar terugbrengt. Soms staat Ram zelf voor het Goddelijke. Soms zegt men, dat Hanuman de adem van Ram is, die hem van zijn hoofd naar zijn hart brengt.

Hoe dan ook, Hanuman symboliseert onvoorwaardelijke trouw, toewijding, dienstbaarheid, onoverwinnelijke kracht en moed. Sinds KD de Hanuman Chalisa op muziek zette, is het ontelbare mensen over de hele wereld gaan inspireren.                                                                        Een deelnemer in de retraite getuigt hiervan. Ze vertelt hoe de ‘Hanuman Chalisa’ haar door de moeilijke tijd na een echtscheiding heen heeft geholpen door het elke avond te zingen. Zoveel moed en vertrouwen kan deze muziek de mensen blijkbaar brengen.

Het is grotendeels KD’s verdienste dat zoveel mensen in het Westen met deze beoefening in aanraking zijn gekomen. Betekent bhakti, devotie, niet: jezelf vergeten, jezelf overgeven aan iets hogers en groters dan je persoonlijke zelf? In het zingen leren we opgaan, leeg worden. Zingen opent je hart, het verbindt en brengt je terug bij je Zelf, in dit moment.