– door Nico Goethals –
Zen en ecologie (retraite in Duitsland o.l.v. Sensei Frank De Waele )
Deze zomer heb ik de eerste week van een twee weken durende retraite gevolgd in Öberdurenbach, een stadje in de streek van de Eifel.
Normaal gezien gebeurt deze sesshin in volledige stilte. Deze keer wou Sensei Frank wat afwijken van het gekende programma en vroeg hij om eerder de stilte te belichamen i.p.v die de hele tijd strikt te houden.
Los daarvan werden er ook verschillende uitstappen gepland, waaronder een bezoek aan een kerncentrale die reeds een aantal jaren stil ligt en wacht op volledige ontmanteling. Verder was er ook nog een natuurwandeling en meditatiemoment aan het Königssee, een meer dichtbij onze prachtige verblijfplaats die dezelfde naam als het meer droeg.
Het programma was dus heel gevarieerd en ging van meditatiemomenten, teisho’s, werkmeditatie (samu), tot uitstappen maar ook een persoonlijk studiemoment werd ingelast.
Tijdens dat eerste persoonlijk studiemoment kwam de vraag bij mij naar boven : wat is ecologie?
Ik dacht; alles wat met de natuur te maken heeft. Later zei Sensei : de verhouding van alles tot elkaar.
Vanuit dat standpunt gezien kon ik er plots veel meer betrokken over nadenken.
Nu pas besefte ik hoezeer ik mij altijd gescheiden heb gevoeld, en nog steeds voel, van de natuur.
Ecologie, toch even googlen…
… als wetenschap is het een onderdeel van biologie. De ecologie bestudeert de dynamiek van de wisselwerking tussen organismen, populaties (levensgemeenschappen) en de relaties tussen organismen, levensgemeenschappen en het niet-biologische milieu.
Het woord ecologie wordt ook gebruikt in andere betekenissen:
– gerelateerd aan een beter milieu, in het bijzonder dat van de mens.
– meer praktisch, betreffende gedrag dat goed is voor mens en zijn milieu.
– gericht op een bepaalde levensbeschouwing (ecologisme)
Een ander interessant fragment kwam ik tegen op zenantwerpen.be met als titel : zazen en workshop zen en ecologie.
„ Wanneer we in de zenbeoefening ophouden de werkelijkheid waar te nemen doorheen onze concepten, maar terugkeren naar de directe ervaring hier en nu, kunnen we onmiddellijk ervaren dat het bestaan één ondeelbaar proces is. Alles wat is bestaat enkel in complete verbondenheid met al het andere. Dit betekent dat we niet anders kunnen leven dan leven vanuit een diep respect voor de anderen, voor onze omgeving, ons milieu, onze planeet als geheel. Er is geen ware zen zonder ecologisch bewustzijn. „
En nog even wat verder op google vond ik een site die het waarschijnlijk allemaal enkel en alleen heeft over zen en ecologie : ecobuddhism.org. ( de site werd trouwens ook door Sensei aangehaald tijdens één van zijn teisho’s )
Twee zinnetjes op die website heb ik tijdens een persoonlijk studiemoment overgeschreven en ik vind ze duidend genoeg om ze hier nu ook nogmaals weer te geven.
„…individually, we must adopt behaviors that increase everyday awareness and reduce our carbon footprint.”
En het tweede stukje : „From a buddhist perspective a sane and sustainable economy would be governed by the principle of sufficiency : the key to happiness is contentment rather then ever increasing abundance of goods.”
Tijdens de zazen bleef de teisho over ecologie in mijn hoofd hangen alsook het besef dat ten eerste ecologie veel meer is dan zorg dragen voor de natuur en ten tweede werd ik overvallen door een gevoel van schaamte omdat ik vond dat ik tijdens mijn leven nog maar heel weinig betrokkenheid heb getoond op vlak van ecologie.
Op weg naar hier in de auto maakte ik dat al te kennen aan één van mijn medereizigers. Ik zei dat ecologie voor mij helaas tot nu toe een‚ ver van mijn bed-show’ is geweest.
Als excuus gaf ik aan dat ik nog zo veel werk heb met bij mezelf; alles op een rijtje te zetten, weten wat ik echt wil, …. en ik had ook het gevoel dat ik hoe meer ik aan mezelf tracht te werken, hoe meer er blijkbaar nog bij te schaven valt.
Het antwoord dat ik daarop kreeg was confronterend maar tezelfdertijd heel verhelderend en het werd ook totaal niet op een verwijtende manier gezegd maar eerder vanuit een vorm van respect en medeleven.
„Misschien moet je proberen wat minder met jezelf bezig te zijn en meer met wat er buiten ligt.”
Vandaar dat ik mij waarschijnlijk ook altijd zo gescheiden en geïsoleerd heb gevoeld van wat er buiten mij leeft. Omdat ik er mij al de hele tijd niet van bewust ben geweest dat alles wat is, bestaat in complete verbondenheid met al het andere. Of zoals Thich Nhat Hanh het zo mooi omschrijft : „We zijn hier om te ontwaken uit de illusie van een afgescheiden bestaan.”
De volgende dag zijn we een kerncentrale gaan bezoeken die reeds enkele jaren op non-actief staat en volgens de planning tegen 2015 volledig zou ontmanteld moeten zijn.
Het was een vrij lange wandeling en het was ook heel warm die dag.
Eénmaal aangekomen, volgde een teleurstelling want we kregen van de plaatselijke autoriteiten niet de toestemming om de kerncentrale en het domein waarop die stond te bezichtigen. Ik had de dag ervoor mezelf nog de nogal simplistische voorstelling gemaakt dat we allemaal in een halve cirkel rond de centrale zouden gaan zitten om een meditatiemoment te houden. Daar kwam dus mooi niets van in huis.
We zijn toen wat verder gestapt tot we bij een klein openlucht kapelletje kwamen, met een altaar en een paar rijen banken ervoor maar ook er rond.
Meer bijzonder was dat je vanop je bankje achter de kapel de reusachtige kerncentrale zag staan.
Dit gaf een raar gevoel want beide plaatsen konden bijna niet meer contrasterend zijn.
De gebedsplaats zou er al heel wat langer staan dan de kerncentrale en stamt van uit de tijd dat er nog pest heerste in onze landen. De mensen die ziek waren werden naar daar gebracht als vorm van quarantaine. Er bleek zelfs een vaste omlijning te zijn tot waar de zieken mochten komen. Met die kennis gingen we even in stilte zitten en werd het contrast met de centrale alleen maar groter.
De plaats waar we zaten gaf een gevoel van hoop, van niet opgeven, hoe erg we er ook aan toe zijn, of hoe erg onze natuur er ook aan toe is. We mogen nooit de hoop laten varen of de moed laten zakken om initiatief te nemen, ook al lijkt het soms een druppel op een hete plaat te zijn.
Veel kleine druppels…
De tweede wandeling die we gemaakt hebben die week was naar Königssee, een meer niet zo ver van onze verblijfplaats die dezelfde naam draagt.
Op de terugkeer van die wandeling zijn we gestopt voor een meditatie-oefening met begeleiding van tekst van Thich Nhat Hanh en een klein belletje waar de auteur ook gebruik van maakt voor de oefening.
De meditatie liet ons contact maken, letterlijk en figuurlijk, met de grond, de aarde, de natuur en alles erop, eronder, erom heen, erboven, zowel van nu, verleden als toekomst.
De tekst trof mij het meest als het ging over het herinneren van je ouders, je grootouders, je overgrootouders en al je andere voorouders. Tevens ging het over het in gedachte brengen van onze kinderen, en de kinderen van onze kinderen, en die hun kinderen, ..enzovoort.
Alles, iedereen is op een manier met elkaar verbonden, alles is in interactie, en dat raakte mij toen die tekst werd voorgelezen en ik met mijn handen de grond aanraakte. Het was een intense ervaring waarbij de tranen in mijn ogen kwamen. Nog nooit had ik mij zo verbonden gevoeld met alles wat er is. Ik ga dit moment nooit meer vergeten.
Om Dogen te citeren : „ Ik kwam tot het heldere besef dat de geest niets anders is dan bergen en rivieren en de grote weidse aarde, de zon en maan en de sterren.”