Verslag van de Straatretraite Keulen, 6 – 9 oktober 2014
Door Annie Schalkwijk
De straatretraite onder leiding van Frank de Waele Sensei zal plaats vinden in Keulen van zondag 5 oktober t/m donderdag de 9e.
Ik verheug me erop, voelt als een belangrijke ervaring voor het Peacemakerschap. Ben er erg mee bezig zonder concreet te kunnen zeggen hoe dan precies, het gegeven doordringt mij. Dan komt er een mail, Frank zegt af vanwege gezondheidsredenen. Teleurstelling! Vrijwel onmiddellijk mailt Petra met Harriet en mij. Zullen we met z’n 3-en gaan? Ik voel een onvoorwaardelijk ”ja”!
Ja, we gaan. Met 3 of zullen we meer mensen uitnodigen? Fijn met 3, toch Frank adressen vragen. Frank is akkoord, Petra mailt met alle anderen. Laura meldt zich tenslotte als enige aan.
Harriet zoekt veel uit, we hebben adressen, telefoonnummers van vele organisaties die zich bezighouden met enige vorm van daklozenopvang. Mij bekruipt het idee ”regelen we niet teveel…..mensen die dakloos worden moeten veelal ook ter plekke alles uitvinden……..maken we het ons niet te makkelijk?” Dit gevoel wel even gedeeld met Petra en Harriet.
Nu de officiële retraite gecanceld is wil Petra graag zondag de hele monnikendag in Amsterdam meemaken en besluiten we ’n dag later te gaan. Laura heeft echter al een treinticket, onze lieve Peacemakervrienden in Duitsland bieden uitkomst. Vrienden van hen in Keulen bieden Laura slaapplaats voor één nacht.
Harriet moet, na rijp beraad, thuis blijven. Helaas is ook zij ziek.
Petra en ik vertrekken maandagochtend en zijn rond de middag in Keulen. We ontmoeten Laura en maken kennis. Dan alle spullen op het station in de kluis. Met slaapzak en een flesje water (Petra heeft een telefoontje en een beetje geld bij zich voor de uiterste noodgevallen) gaan we op pad.
We plegen een telefoontje met Rainer van SSM. Dit is een socialistische zelfhulp groep in de wijk Mülheim, zo’n 6/7 km uit het centrum. Rainer haalt ons op met de auto. We krijgen nog een warm hapje en een indruk van dit project. Het bestaat intussen al 35 jaar. In deze gemeenschap vinden mensen werk, onderdak en een menswaardig leven. Ieder heeft hier recht op arbeid, ongeacht scholing, leeftijd of gezondheid. Het werkmateriaal komt van o.a. woningontruimingen, alles wordt opgeknapt, gerepareerd en verkocht. Ieder krijgt hetzelfde zakgeld en is ook regelmatig een dag als chef voor alles verantwoordelijk. Iets verderop is de meubelhal waar we zouden kunnen slapen. Rainhart, een ex-verslaafde laat ons vriendelijk binnen en het project zien. De meubelhal is een grote tent. Omdat het vroeg is wandelen we langs de Rijn naar een park met mooie beelden. We zoeken een rustig plekje en doen de peacemakergeloften.
Nu komt het op bedelen aan, paar keer geprobeerd, niets. Mensen zijn daar vooral zonder geld de hond aan het uitlaten. Ik merk dat het me redelijk makkelijk af gaat.
Moe van vele indrukken terug gelopen, nog een kop thee gevraagd en gekregen, behoefte aan slapen. Er zou nog een muziekoptreden zijn in de ruimte van Rainhart, dus kiezen we voor de meubeltent. Er moet nog even wat licht georganiseerd worden maar we mogen alles gebruiken wat er staat. Behoorlijk luxe voor een 1e nacht! Er is een lits-jumeaux zonder matrassen, wat losse kussens brengen redelijk comfort. Petra en ik in het lits-jumeaux, Laura op een iets te korte bank.
Het stortregent die nacht, toilet is buiten, kniesoor die daar op let of er over valt. Na wakker worden krijgen we van Laura een Tai chi les, fijn om te doen. Verder is alles op het terrein nog rustig en dicht. We besluiten nog langs SSM te gaan, koffie en een broodje….verrukkelijk!
Vandaag staat een bezoek aan “Gubbio” op ons programma, het katholieke stadsdecanaat Keulen, geestelijke verzorging daklozen.
Onderweg Naar Gubbio bedel ik een wit brood gesneden en een pak gesneden kaas bij elkaar. We kijken naar slaapplekken onder brug. Dit is een tamelijk lange wandeling, vlak voor Gubbio nuttigen we de gebedelde lunch. Ik vind het een aparte ervaring om blij te kunnen zijn met iets wat ik zelf nooit zou kopen. Een witte boterham met 1/3 plakje kaas, zonder boter….heerlijk!
Hartelijk ontvangen bij Gubbio, Bruder Markus und Schwester Franziska. Een Franciscaanse kerk met binnenplaats en veel meer dan geestelijke zorg alleen. Er zitten allerlei mensen aan tafeltjes, er zijn hapjes, koffie en thee. Veel dak- en werklozen waarvan sommigen wel al weer een woninkje hebben. Verschillende van hen helpen mee in de zorg voor de catering. We hebben gesproken met verschillende mensen, ook met Franziska. Zij gaat op straat bij de mensen langs, bezoekt andere opvanglocaties. Hele warme, aandachtige sfeer. Franziska heeft ook als ervaring gebedeld in Berlijn, voelbaar dat ze heel goed weet waar ze mee bezig is. We krijgen hier informatie over de soepbus, behalve zaterdag en zondag elke avond om 21 uur.
Om 16 uur is er een Heilige Mis, wij hebben ook deelgenomen. We zitten in een halve cirkel, Markus centraal. Er wordt veel gezongen, begeleid door Markus op gitaar. Naast hem zit een oude, op straat levende man. Zijn complete inboedel staat in de winkelwagen bij de ingang. Blijkbaar is hij een poos niet geweest, Markus legt een hand op zijn schouder en zegt blij te zijn dat hij weer hier is. Op een gegeven moment is er gelegenheid om in te brengen voor wat of wie je wil bidden. Ontroerend de inbreng van diverse mensen. Ik vat moed, sta op en vraag te bidden voor verbondenheid, hoewel we een verschillende taal spreken, een andere religie en levenswijze hebben. Petra vertelt later dat dat emotie heeft teweeg gebracht.
We hebben het idee om ergens iets te eten waar je betaalt naar vermogen. Die informatie blijkt niet helemaal te kloppen, bovendien is het ook al gesloten. Dan maar wat slenteren, we hebben veel in de Dom gezeten, wat mediteren. De sacrale sfeer in de Dom is door de vele toeristen ver te zoeken. Het is er droog, we hebben veel regen gehad deze dagen.
Het zoeken naar het pleintje voor de soepbus valt nog niet helemaal mee. Maar ach, we hoeven de hele dag niks anders te doen. Een genoeglijk klein pleintje en langzaam maar zeker zien we de dak- en werklozen zich verzamelen. De soep wordt steeds vers bereid in het gebouw van Emmaus (hebben we niet bezocht), ook de bus komt van hen. We zien al bekende gezichten, mensen die we bij Gubbio gezien hebben werken ook mee bij de soepbus. Er komt bewaking in beeld. De bus arriveert….in de rij, wij ook. We krijgen soep, een broodje, koffie of thee….onvoorwaardelijk. In de gesprekken wordt gevraagd of we toeristen zijn, we hebben steeds overal uitgelegd dat we dit doen als spirituele oefening. We hebben mooie persoonlijke verhalen gehoord. Toen het op slapen aan ging komen, we hebben een plek onder één van de bruggen op het oog, was er iemand die dat een heel slecht plan vond. Veel te gevaarlijk, we moeten met hem mee!
We besluiten tenslotte met deze man, ………. mee te gaan. Een man uit Bangladesh, veel problemen, nog schulden maar een hart van goud en veel behoefte aan praten. We slapen gedrieën in zijn woonkamertje en hij in de keuken. Hij vertelt geen geld voor ontbijt voor ons te hebben, de volgende ochtend is hij echter al vroeg in de keuken in de weer. Hij maakt gevulde pannenkoekjes. Na een kopje koffie en afscheid lopend weer richting naar het centrum. Het regent en blijft zo’n beetje de hele dag regenen. Toch iets minder leuk op straat dan.
We lopen een groot winkelcentrum in, er zijn comfortabele zitjes. Daar hebben we de council-circel gedaan, sjaal op de grond en een paar spreekattributen. We doen meerdere rondes. We vragen ons af of, als we echte daklozen zouden zijn, we zo rustig en ongestoord daar zouden kunnen zitten.
Ik heb een bedelronde gedaan voor wat geld, brood en kaas hadden we nog steeds. Ook weer blij mee. In het centrum bezoeken we “GULLIVER”, onder een van de bruggen, vlak bij het station. Dit is een dagopvang, om 6 uur al open, ’s middags een paar uur dicht. Bij de entree kun je een douchebeurt kopen, je krijgt zeep, handdoek. Hier zijn ook de toiletten, wasmachine, droger. Open trap naar boven, de bar, en vele tafels en stoelen. Achter is een kantoor, een medewerker die op verzoek van de dakloze hulp kan verlenen. We hebben de medewerker kort gesproken. De hele bemensing, ook de schoonmaak, gebeurt door mensen uit de doelgroep. Hiermee verdienen ze € 1,35 per uur. Het gaat dus vooral om dagbesteding, zingeving en een extraatje. De dak- en werklozenuitkering is €399,- per maand.
Hier kun je een ontbijt kopen, ’s middags een warme maaltijd en verder koffie, thee….. Voor alles betaal je een kleinigheid, koffie bijvoorbeeld € 0,30. Er zijn stempelkaarten van € 5,- te koop, je bent dan net weer iets voordeliger uit. De sfeer hier is uiterst plezierig. We trakteren onszelf op koffie , thee en, hoe verrukkelijk, één appel met z’n drieën!
Rond 17 uur verwelkomen we Reiner, Peacemaker uit Bonn. Hij brengt de avond met ons door. We praten bij en mediteren in de Dom. Hierna nemen we hem mee naar Gulliver. Hij trakteert ons op koffie met koek. Eten, dat gaat weer de soepbus worden! Bijzonder om op het soepbuspleintje al gegroet te worden door de Oost-Europeanen, hoewel ze bijna geen Duits of Engels spreken. Lekkere soep, een broodje, koffie en weer vele mooie gesprekken met mensen die we intussen op diverse plekken tegen komen. Er zijn ook een soort griesmeelkoeken gebakken, het past niet meer in de buik maar we moeten beslist wat meenemen.
En dan op weg naar onze slaapplaats. Bij het station nemen we afscheid van Reiner. We hebben overdag een plek gezien onder een flatgebouw. Daar aangekomen blijkt het volkomen verlicht te zijn en daarmee wel erg in het zicht. Opnieuw zoeken, niet echt iets kunnen vinden. Het idee wordt geopperd om naar één van onze vorige slaapplaatsen te gaan. Ik wil dat niet echt, wil graag de ervaring opdoen van onder de brug te liggen. Aldus geschiedde! Het begint weer te regenen, de brug biedt ook beschutting. Eerst een poosje gezeten, ik kan niet makkelijk zittend slapen. We hebben ook geen doos, het trekt koud op. Op m’n slaapzak gaan liggen, daarna half erin en tenslotte helemaal. Gedachten als “met schoenen aan wordt alles wel heel vuil” kan ik tenslotte laten en redelijk geslapen. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat de “auping” thuis lekkerder ligt. Het bijzondere aan het geheel is dat ik steeds meer de zwerver kan toelaten en zijn.
’s Ochtends al vroeg wat bewegen, ons wel bekende ontbijt genomen en naar Gulliver gegaan. Handen wassen, kopje koffie en er is nog geld voor een eitje voor ieder. Wat voel ik me rijk.
Onze laatste ochtend is aangebroken, we hebben besloten nog een vrouwenproject te bezoeken. SKF staat voor Sozialdienst Katholische Frauen. Er zijn meerdere afdelingen, ook voor meisjes, voor mannen. We komen terecht bij een dagopvang. Hier kunnen vrouwen douchen, kleding krijgen, koffie, iets te eten, aandacht.
We worden rond geleid en zitten er een poosje. Na afscheid lopen we richting centrum, we ontmoeten de man die we eerder gezien hebben bij Gubbio, bedelend naast zijn winkelwagen. Hij heeft nog niets te eten, we geven onze laatste boterham met kaas. We vergaderen over de vraag waar we ons ingelegde geld naar over zullen maken. Omdat er veel samenwerking is gaat het naar 2 projecten, Gubbio en Gulliver. En dan treffen we nog Schwester Franziska voor het station, het is een ontroerende ontmoeting.
We sluiten af met de overdracht van verdienste, halen onze spullen uit de kluis, kopen een broodje, we nemen afscheid en keren huiswaarts, een diepe ervaring rijker. Ik heb het niet voor mogelijk gehouden me zo vrij en gemakkelijk te voelen met- en tussen de daklozen met zo weinig materie.
Een verslag zonder foto’s, zo kaal was het dus. Misschien saai om te lezen, onmogelijk om de ervaring in taal te vatten