Joan Halifax Roshi in Nederland
Impressie van een gedenkwaardige retraite
– Door Harriet Marseille –
Het begint allemaal op 26 mei 2013. Uit een gesprek binnen de facebookgroep Zen Amsterdam over Joan Halifax Roshi, ontstaat het spontane idee haar uit te nodigen om naar Nederland te komen. Irène Bakker Sensei, die zelf in 2012 transmissie kreeg van Roshi Joan, brengt ons verzoek aan haar over en na een aanvankelijk ‘nee’ vanwege Roshi’s overvolle internationale agenda, komt er dan toch een ‘ja’ omdat ons enthousiasme niet te stuiten is. Connie Franssen, Petra Hubbeling en ik organiseren van 22 tot en met 26 juni 2014 een retraite in Cadzand voor 100 deelnemers, in samenwerking met de zenleraren Irène Bakker Sensei, Frank De Waele Sensei, Michel Oltheten Sensei en Ton Lathouwers. En op vrijdag 27 juni komt er een symposium in Amsterdam voor 360 deelnemers. Beide evenementen zijn snel uitverkocht, wat wel aangeeft dat ons verlangen om haar een keer live mee te maken door velen gedeeld wordt. Het verslag van het symposium is hier te lezen.
Roshi Joan krijgt twee weken voor vertrek naar Nederland een ernstige bloedvergiftiging. Hoewel ze 5 antibioticakuren nodig heeft en zich nog verre van goed voelt als ze in Cadzand arriveert, is het in haar optreden voor mensen die haar verder niet kennen eigenlijk nauwelijks te merken. Ze is zo sprankelend! ’s Ochtends kan Roshi rusten en hebben wij een programma in stilte, met een vroege ochtendmeditatie aan het strand, drie uur meditatie in de zendo (afgewisseld door loopmeditatie buiten en de mogelijkheid tot een kort persoonlijk onderhoud met een van de leraren) en ook nog een uur werkmeditatie. ’s Middags spreekt Roshi Joan voor de hele groep (ze stelt ons daarbij ook veel vragen) en ’s avonds is er de gelegenheid voor een derde deel van de groep om haar vragen te stellen. De rest van de groep gaat op dat moment in vier luisterkringen uiteen. Binnen de kortste keren delen we lief en leed met elkaar alsof we elkaar al jaren kennen.
Op woensdag is er ook nog een indrukwekkende toespraak van Ton Lathouwers en een ceremonie waarin Manu Grisar, Annie Schalkwijk en Ton Lathouwers de Zen Peacemaker geloften afleggen.
De belangrijkste dingen die ik van Roshi meeneem:
1. Hoe belangrijk aandachttraining is voor compassie en sociaal engagement. Dat zij zelf haar ongedeelde aandacht kan geven aan de deelnemers blijkt wel uit het feit dat ze na een dag nog precies weet wie wat gezegd heeft.
2. Dat we een sterke rug nodig hebben, naast een zachte voorkant. Ik zie en voel hoe ze het zelf belichaamt in haar optreden.
3. De uitspraak: ‘When you are helping, you see life as weak. When you are fixing, you see life as broken. When you are serving, you see life as whole.’
De samenwerking met het centrum in Cadzand (voorheen Naropa en nu Idee Kids), verloopt zeer vloeiend en plezierig. Deze mensen denken echt met ons mee hoe we soepel een retraite met 100 mensen kunnen houden. De hele retraite ademt een sfeer van dankbaarheid, getuige de vele korte impressies die ik na afloop ontvang van de deelnemers, zie hieronder. Dat Roshi Joan ook enthousiast is, blijkt wel uit haar toezegging om volgend jaar weer terug te komen.
Christel Kroezen
‘Taking in the full catastrophe’
Roshi Joan zegt dit, in onze eerste ontmoeting, niet alleen in woorden maar in haar hele zijn.
Het zit in hoe ze naar ons luistert… haar ogen… het geluid van haar stem… Het overweldigt me en veroorzaakt een groot, vol gevoel in en rond mijn hart. Ik kan het niet bevatten, wil huilen…lachen… alles tegelijk. Het is een prettig gevoel en ook niet…ik begrijp het niet maar accepteer het. Het is ok, het is meer dan ok: het is prachtig!
Is dit waarom ik hier ben? Om te leren om open te zijn om de volledige catastrofe in te kunnen nemen? Kan ik dat? Kan mijn hart dat aan? Waar ben ikzelf dan als dat gebeurt? Meer vragen komen in mijn gedachten. Vreemd hoe dit werkt…zoveel angst om de controle te verliezen…om dood te gaan…wellicht zelfs angst voor verlichting; alles gebaseerd op ego.
Taking in the full catastrophe…het klinkt zo gemakkelijk…
Door de voelbare aanwezigheid van de dood, gedurende de retraite wordt de urgentie van het NU handelen met de dag levendiger.
De catastrofe als inspiratie voor liefdevolle actie en wel Nu!
Dank jullie allemaal voor deze verheldering, ik ga aan de slag!
Marianne Fokkema
Ik begon met heel veel plezier aan de retraite, zoals altijd geen verwachtingen. De sfeer was vanaf het begin zo fijn en rustig, honderd mensen en dat was voor mij niet merkbaar! Natuurlijk heb ik het als een cadeautje ervaren dat Roshi Joan aanwezig was, ze heeft mij zeer geraakt door haar vertrouwen in de mens en in ons, in haar zag ik mijn leraar terug. Maar mijn inspiratie is voornamelijk van Sensei Irène gekomen. Ik had het niet gemakkelijk deze dagen en de woorden die ze altijd weer vindt om mij op het juiste pad te houden ontroeren mij, en laten mij weer ervaren dat ik het waard ben om mijzelf te leren herontdekken. Ook de mede retraitegangers hebben mij geholpen om te zien dat ik gewoon kwetsbaar mag zijn en niet gelijk alles moet ontkrachten. Meer tijd besteden aan wat ik moet leren, en niet aan wat ik allemaal moet afleren. Ik heb gezongen voor onze cirkel groep, daardoor zag ik dat mensen zich gemakkelijker uiten als ze ontroerd zijn. Het was fijn om de andere Sensei een beetje te leren kennen, volgend jaar weer iets beter! Kortom, allemaal heel erg bedankt voor deze moeilijke, maar fijne leerzame dagen, en dank dat jullie allemaal zo toegankelijk waren tijdens het fotograferen.
Jan de Jonge
Ik heb geen maatstok hoe “goed” ik het doe in meditatie. Ik heb wel een maatstok voor het resultaat van de meditatie in de praktijk.
Voor mij was het gebeuren rondom de meditaties een soort “mini-marketplace” en dat waren de luisterkring, de dokusan en de ontmoetingen met medereizigers met of zonder woorden. Vooral de afwasploeg ‘s middags was totaal genieten.
De chemie met de juiste verbindingen klopte met hier en daar wat onverwachte bijproducten. Dus “een en al-chemie”.
Patricia Aerts
Geraakt door de eenheid
Roshi’s en Sensei’s
vrouwen en mannen
Belgen en Nederlanders
Sangha’s en zwevende kiezers,
Stilte in het spreken
Geluid van stilte
Vleugels van Wijsheid en compassie
Met 1 niet te vliegen
Compassie vraagt hoofd, hart en ziel
Boeddha natuur ontvouwt in relatie
Practice en ‘Show up’
Licht uit is verlichting leven.
Elisa Bulckens
Empathie en mededogen zullen nooit meer zijn als voorheen …
Als ik m’n ogen sluit en aan Roshi denk, komen de volgende woorden bij mij op: waardig, bevlogen, betrokken, onderlegd, energiek en fris, stevig, humoristisch en uiteraard inspirerend … “zo wil ik graag 72 worden!”
Vannacht dacht ik nog aan een belangrijke zin van Roshi. Ze heeft natuurlijk veel belangrijke en diepe zinnen gezegd maar deze, uitgesproken aan het einde van haar eerste teisho maandagmiddag, heeft me echt nog eens to the point gebracht: “Are you ready to be a servant to all human beings?”
Dienen en aandacht, en empathie en mededogen daar gaat het om; daar doen we het voor … Voor alle levende wezens én voor die ene stervende én voor die ene gevangene én voor die ene zeester:
Op een strand waar wel duizenden zeesterren aangespoeld waren, zag een wandelaar een man die één voor één zeesterren oppakte en terug in de zee gooide. “Wat ben je aan het doen?” vroeg de wandelaar aan de man.
“Ik gooi zeesterren terug in het water” zei hij “anders zullen ze sterven.”
“Maar het ligt hier vol met zeesterren” reageerde de wandelaar. “Het zijn er zoveel, dat zal toch geen verschil maken.” De man nam opnieuw een zeester en terwijl hij die in de zee wierp, zei hij: “Voor deze wel!”
Marjan Verschraege
Wat werd ik geraakt door die prachtige , zachte, liefdevolle en tegelijk heel krachtige uitstraling van Joan! Ook al waren niet alle ‘Engelse’ woorden voor mij even goed verstaanbaar toch kwam wat ze vertelde zo helder bij me binnen en voelde ik het in mijn lichaam , mijn hart ging telkens weer voelbaar open. Ik kan enkel nederig buigen en heel dankbaar zijn.
En wat een mooie, fijne, kunstige mensen zaten er achter deze organisatie! Jullie verzorgden niet enkel een goed verloop van de praktische zaken maar jullie droegen eveneens zorg dat wij het konden beleven en ervaren als een uitwisseling, een geven en ontvangen, vanuit een diepe verbondenheid met elkaar .
Leonie van der Plas
Omdat mijn allereerste retraite een heel bijzondere, overweldigende ervaring is geweest, wil ik heel graag een stukje aanleveren voor het verslag. Het lukt me alleen moeilijk om in woorden uit te drukken hoe het geweest is. Er is zo veel over te vertellen! De ruimte die er komt voor non-verbale ervaringen wanneer het stil is. Alle lieve, mooie mensen die ik heb ontmoet.
Ik vond het heel fijn en inspirerend om een paar dagen onder mensen te zijn die zo gedreven en serieus bezig zijn om te onderzoeken hoe te leven, om de wereld een veiligere plek te maken voor alle levende wezens.
Hoe geweldig is het om met elkaar te oefenen in het leven zelf, gewoon in de rij voor het eten, of door groenten te snijden in de keuken! En te voelen hoe het werkt wanneer iedereen – oefent. En daarna weer met elkaar te zitten in de zendo. Met elkaar te delen in de luistercirkel. En dan weer stil zijn in de zendo (wat een mooie zendo was dat trouwens).
Het was trouwens niet alleen maar mooi en makkelijk in de zendo. Soms vond ik het heel zwaar. Ik heb echt op het punt gestaan om op te staan en weg te lopen. Ik dacht dat ik mezelf geweld zat aan te doen door te blijven zitten. Ik bleef zitten. Later realiseerde ik me dat ik mezelf geen geweld aan deed door het zitten zelf, maar door hoe ik omging met datgene wat ik tegenkwam. Au!
En natuurlijk de inspirerende woorden van Joan Halifax, en die van de andere leraren. De gedrevenheid van Ton Lathouwers.
Al jarenlang is een van mijn vragen hoe structurele veranderingen werken. Het antwoord is eigenlijk eenvoudig: door te leven. Wij allemaal. Als deel van het geheel – als ik een beetje verander, verandert meteen het geheel een beetje. Alles staat met alles in verbinding. Dat heb ik op deze retraite helder kunnen ondervinden. Ik ben benieuwd hoe het verder gaat.
En ik hoop: volgend jaar weer.
Wanda Sluyter
Op strand van Cadzand
zelfde kleur van zee en lucht
mijn grens valt ook weg
Helblauwe ogen
doen mijn vragen verstommen
wat een compassie!
Roshi in Holland
Ze kwam, zag en won het hart
van zenmeester Ton*
* en ons allemaal!