Zen en de kunst van het waarnemen, door Regine Dally
Regine Dally is leerling van Frank De Waele roshi, en voorheen van Genno roshi. Zij studeerde muziek en beweging in Salzburg en dansexpressie aan de theaterschool Amsterdam. Regine werkt met Authentic Movement en zoekt naar steeds meer wegen om stilte en natuur In haar werk te integreren.
Slenteren, zonder doel, de schilderijen op ons af laten komen: waarnemen zonder oordeel. Voelen, welk schilderij raakt me, welke schilderij komt naar me toe. Na een half uur slenteren ben ik overdonderd door de hoeveelheid werken en de hoeveelheid mensen. Stilte is hier ver te zoeken. Dan valt opeens mijn blik op een sculptuur, dat in een binnenhofje geplaatst is. One up, one down, eccentric II van George Rickey. Ik ga op een bankje zitten, mijn blik naar buiten gericht.
beweging
Het is tijdens het weekeind Zen en kunst beschouwen waarvoor Sabine Stueckmann en ik Frank De Waele roshi in Arnhem hebben uitgenodigd. We zijn met een groep van 14 mensen en brengen een dag door in het museum Kröller Müller.
Frank gaf ons de opdracht om een uur in ons eentje te “slenteren”. Ik ben gaan zitten bij het sculptuur dat bestaat uit twee halve rechthoeken die ten opzichte van elkaar door de wind bewogen lijken te worden. Pas na een tijd heb ik door dat deze aangestuurd worden door een mechaniek en steeds weer dezelfde vormen maken, naar elkaar toe, van elkaar weg, elkaar net niet rakend, om uiteindelijk samen een vierhoek te vormen en stil te vallen. En dan begint het weer overnieuw.
Het ziet er moeiteloos uit en ik zou graag buiten staan en mee willen bewegen, moeiteloos willen bewegen. De deur naar de buitenplek is op slot. Het sculptuur staat in of op het water en er valt veel te zien: het water beweegt, een duif bouwt geduldig een nest in de boom ernaast, takken van bomen waaien in de wind. Even later zit een metgezel op mijn bank, die ook aangetrokken lijkt te zijn en we delen de stilte in het waarnemen.
Ik voel mij even, ondanks drukte van het museum ‘deel van’, ik hoor hier bij, zo op mijn bankje zittend bij deze sculptuur en deze omgeving.
waarnemen
Terug gekomen bij de groep beginnen we met een gezamenlijke reis, om onze kunstwerken aan elkaar te laten zien en onze ervaringen te delen. Ik ben verbaasd door de verschillende keuzes en eruit voortvloeiende persoonlijke berichten. Het is bijzonder om mensen, die ik niet ken, te horen spreken over wat hen raakt.
We blijven stil staan bij wat zij waarnemen. We laten het er zijn – zonder gelijk onze eigen interpretatie of ons eigen verhaal op de voorgrond te plaatsen. We kunnen iets aan het verhaal van de ander toevoegen en dat gebeurt met respect voor de waarnemer. Dit loopt meestal wel soepel en ook daar waar het niet soepel loopt: we leren van elkaar.
wind
Het is symbolisch en het maakt zin, waarom wij ons aangetrokken voelen en verbinden met een specifieke schilderij of in mijn geval met een sculptuur dat buiten in de wind lijkt te bewegen. Ik besef door mijn keuze dat ik een diep verlangen heb naar moeiteloos bewegen, bewegen met de wind. Mijn werk als docente dans en Authentic Movement geeft daar ruimte voor, maar mijn ouder wordend lichaam kraakt en piept, en dat brengt ook een zekere frustratie met zich mee.
We sluiten de dag af, buiten zittend op de trap bij de monumenten voor jong gestorven kinderen. Het is een goede plek om het einde van de dag in stilte te delen.
Frank De Waele roshi is van oorsprong beeldend kunstenaar en heeft deze methodiek vanuit zijn ervaring met waarnemen, meditatie en kunst beschouwen over de jaren heen ontwikkeld.