Bearing Witness van de burgeroorlog, door Koen Ferny

Koen Ferny is zenstudent van Frank De Waele Roshi en praktiseert in de zendo van Antwerpen. Hij is een papa van twee kindjes Anna en Simon en gelukkig getrouwd met Marijke. Hij houdt van improvisatietheater, wat nauw aansluit bij zijn praktijk van niet-weten. Hij is leerkracht wiskunde en hoopt in de toekomst zich te kunnen toeleggen op familiale bemiddeling.

Hoe goed kan je zoveel leed eigenlijk verstoppen? 37.000 Finnen zijn gestorven tijdens de korte periode van burgeroorlog in 1918. Wist ik dat? Nee? Dit was ik nooit tegengekomen in mijn geschiedenislessen. Tussen 2 en 5 juni dit jaar zal het me allemaal wel duidelijk worden tijdens de tweede Bearing Witness retraite rond de Finse burgeroorlog van 1918.Deze Bearing Witness retraite werd spiritueel begeleid door Frank De Waele Roshi uit Gent en Maïka Vuori uit Helsinki. Ze was georganiseerd door Mikko Ijäs en Maija Ijäs uit Helsinki. De groep bestond uit een klein internationaal gezelschap: een Amerikaan, een Australiër, een Nederlandse, 4 Finnen en 2 Belgen.

verborgen lijden
Ik herinner me de eerste dag. We gingen met de boot naar Suomenlinna, een prachtig eiland (UNESCO-werelderfgoed). We zouden daar een gevangenenkamp bezoeken. Ik zag heel wat mensen op de boot stappen en was in de veronderstelling dat we een soort van Auschwitz-achtig kamp zouden bezoeken met veel uitleg, foto’s, getuigenissen, etc. We stapten van de boot en gingen op weg. Al gauw werd me duidelijk dat hier geen kamp was. Het enige tastbare uit die tijd was een gedenkteken waar ik, vergeef me het sarcasme, als ik hier alleen was geweest zeker aan was voorbij gelopen.
We kwamen ook nog voorbij een muur waar vele gevangen zijn gefusilleerd, maar ook dit moest je weten, want anders zou je het niet vinden. Geen enkel teken liet dit zien. Ik hoorde de verhalen wel maar zag er slechts weinig herkenning voor.

Dit verborgen of moeilijk te vinden lijden kwam ik overal tegen tijdens de verdere retraite. En het maakt me onwennig. Ik herinner me een massagraf, goed verborgen naast een parking van een supermarkt en een ander massagraf naast een drukke weg, Een muur waartegen verschillende mensen werden gefusilleerd met de kogelgaten nog zichtbaar, maar enkel na wat zoeken kan je daar komen en dan kom je niet te weten wat hier eigenlijk gaande was. Sommige gevangenenkampen bevonden zich op militair domein. Dus niet toegankelijk voor publiek, maar uitzonderlijk wel voor ons. Een ander kamp was ondertussen een woonblok geworden.

toewijding
Hier en daar waren er kleine bronnetjes van aandacht voor het wrede stukje verleden van de Finse burgeroorlog: de militaire gidsen op de domeinen leidden ons met veel toewijding rond en de meeste gedenkstenen waren met zorg onderhouden. Er waren enkele zeer mooie en grote monumenten neergezet maar de algemene tendens bleef er een van “Tja, is dat nu echt nodig, al die aandacht voor iets dat zo lang geleden al gebeurd is?”

Mijn houding tegenover lijden werd ook nog eens stevig onder de loep genomen en vooral het stuk van ontkenning en wegstoppen van lijden werd getriggerd. Gelukkig hebben we tijdens de retraite de praktijk van de luistercirkel waar je vanuit je hart kan vertellen en luisteren naar anderen. Ook de het dagelijks ritueel van de Poort van zoete Nectar bracht op het einde van de dag veel rust met zich mee.

Terug thuis, heb ik en mijn vrouw besloten om vluchtelingen meer hulp aan te bieden, via een burgerplatform op Facebook. Het is iets waar ik nu mijn rug niet meer naar wil keren en binnen onze mogelijkheden hulp wil aanbieden. Alleen al hiervoor ben ik de Bearing Witness retraite in Finland eeuwig dankbaar.