een middagje Schaapfulness, door Shobogendo

Foto: Mark van Welzenis

Zen Peacemakers Lage Landen nam in juli deel aan een dag Schaapfulness bij herder Daniel Versteegh en zijn hond Lily, van de Schaapskudde Doorn. Shobogendo vertelt haar ervaringen. 

Ze ligt plat op haar buik in het gras. De ogen staan vriendelijk maar alert in haar snoetje. Elke vezel in haar lichaam staat gespannen. Klaar om op ieder moment in actie te komen. Soms kan ze zich niet inhouden, als een kat tijgert ze naar voren. Getergd. Maar de stem houdt haar tegen: ”Lie down, Lily. Lie down!”

Je hoort haar denken: ”Nee! Nee! Niet nu!”. Toch gehoorzaamt ze.

Samen met 13 anderen sta ik middenin een weiland gebiologeerd te kijken naar het samenspel tussen de herder en zijn hond. Het is een aangename 20°C, een soepel windje laat de bladeren in de bomen, die de wei omzomen, zachtjes ruisen. Boven ons hoofd wordt de blauwe lucht beschilderd met een steeds wisselend landschap van witte en grijze wolken, afgewisseld met het warme gouden licht van de julizon. 

schapenwolkjes
Ik bevind me in Leersum op de Utrechtse heuvelrug en de weersomstandigheden zijn perfect voor een middagje Schaapfulness.  Bij dat woord zag ik mezelf al liefdevol om zo’n wollig beest heen gekruld in het groen liggen. De aankondiging echter sprak van natuurbeheer, verkennen van groepsdynamiek en persoonlijke ruimte, van zit- en loopmeditatie. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt. Ik schreef me in.
Zo vond ik mezelf op die half bewolkte middag terug in een divers gezelschap mannen en vrouwen van verschillende leeftijd en achtergrond. Het grootste deel van hen komt uit de Zenboeddhistische hoek met flink wat meditatie-uren op hun naam. Maar ook een aantal die geen enkele ervaring met die tak van sport hadden. Hoe maak je daar een homogene groep van? Een kudde, zeg maar.

Laat dat maar over aan Daniel Versteegh, de enige in Nederland die het vak van schaapherder en mindfulnesstrainer combineert  tot het unieke concept van Schaapfulness.
“Schapen” zegt Daniel,  “zijn altijd in het hier en nu. Ze kunnen weleens wat schrikachtig reageren. Maar zodra de dreiging verdwenen is, is de stress ook weg. Zo’n kudde grazende dieren straalt rust uit.” Ik weet niet of wij vanmiddag tot schaap dan wel kuddedier transformeren, maar dat hier-en-nu en die rust spreekt duidelijk tot de verbeelding.

We gaan in een kring in het gras zitten. Vanwege de alom aanwezige schapenkeutels liggen er vuilniszakken, bedekt met spiksplinternieuwe, witte kleedjes. Elke deelnemer kan er zonder bezwaar zijn of haar meditatiekussen op neerleggen.
Herder Daniel heet ons welkom. Hij vraagt ons onze naam te noemen en nodigt ons uit aan de hand van een kort weerbericht iets over onze mentale gesteldheid te vertellen. Dat varieert van persoon tot persoon: van stormachtig en grijze luchten, tot windstil met schapenwolkjes aan het zwerk.
Dan slaat hij op de gong voor onze eerste geleide meditatieronde.
De stem verwaait enigszins op de wind. Ik zit hier met mijn ogen dicht en hoor de vogels zingen. In de verte blaft een hond en ergens op de achtergrond hoor ik het gedruis van rijdend verkeer. De wind streelt zachtjes langs mijn huid en ik voel het wanneer de zon door de wolken breekt. Daniels stem hoor ik niet meer.
Hoe lang we zo zitten weet ik niet, tijd is onbelangrijk. Dan klinkt opnieuw de gong. We rekken, strekken en bewegen.

rommeltje
Het is tijd om Lily, de Border Collie bij het project te betrekken. Ze heeft al die tijd braaf maar met ongeduld in de auto zitten wachten. Nu ze eindelijk bevrijd is, rent ze meteen op de kleine kudde schapen af. Zij zal er wel even voor zorgen dat de orde hersteld wordt. Want zonder haar kan het niet anders dan een rommeltje zijn. De schapen denken daar uiteraard anders over.
Daniel demonstreert ons nu hoe zijn Lily, door allerlei commando’s, de dieren voor zich uit drijft. Altijd richting de herder die aan kop van de kudde staat. Het is fascinerend te zien hoe de hond volledig is gericht op haar taak, in het hier en nu is, geconcentreerd om elk gegeven bevel uit te voeren.
Herder Daniel vertelt ons hoe belangrijk de schapen zijn voor het natuurbeheer: ze begrazen de weilanden, met hun hoefjes omwoelen ze de grond en hun keutels zorgen voor bemesting. Behalve dat het beter is voor de bodem, die door zware milieuonvriendelijke machines zou worden dicht gestampt, ziet zo’n kudde schaapjes er landschappelijk ook nog eens een stuk aantrekkelijker uit.
De schapen die ons vandaag gezelschap houden zijn Drentse heideschapen, een ras dat hier al zo’n 5000 jaar voorkomt en volgens Daniel de mooiste wol produceert. 

We laten de schaapjes verder met rust.  Het is tijd om zelf te ervaren hoe een kudde beweegt en hoe je je als dier daarbinnen tot de anderen verhoudt. We krijgen de opdracht twee mensen uit te kiezen en die op steeds dezelfde afstand te blijven volgen. Je mag niet zeggen wie je hebt uitgekozen. Als echte herder geeft Daniel zijn menselijke kudde het sein te gaan bewegen. We lopen door elkaar heen totdat het teken ‘stoppen’ wordt gegeven.
De ervaring van de deelnemers is zo verschillend als er mensen zijn. De meeste voelen verbondenheid. Een enkeling echter voelt meer de neiging om de groep onder controle te krijgen en te houden.
Bij de volgende oefening onderzoeken we onze persoonlijke ruimte. Hoe dichtbij laat je een ander komen. Dat is niet louter een fysieke kwestie. Mentaal komt er ook het een en ander los, zoals blijkt wanneer Daniel ons naar onze ervaring vraagt. Er blijken heel wat overwegingen te zijn om iemand binnen jouw persoonlijke ruimte te laten. En afhankelijk van de omstandigheden of de persoon in kwestie hou je meer of minder afstand tot die ander.

kudde
Het is tijd voor een kopje thee en een pauze, waarin we ervaringen uitwisselen.
De schapen liggen ondertussen lekker lui in de schaduw van de bomen, achter in de wei. Het lijkt Daniel een goed idee om ze wat dichter in de buurt te hebben. En dus drijft hij de beestjes richting meditatiekussentjes en zet, met behulp van een paar deelnemers, een hekje om ons heen. Zo worden we ineens onderdeel van de kudde.
Alhoewel ik te doen heb met de schapen, want ze lagen daar zo lekker achter in het groen, blijken die het wel best te vinden. Ze knabbelen genoeglijk verder aan het gras rondom ons en nemen soms ook een deelnemer mee in hun proeverij.
Dan volgen twee meditatieperiodes afgewisseld met een loopmeditatie. Ook nu verwaait Daniels stem en geef ik me over aan wat er zich op dat moment aandient. Ik voel me rustig en in harmonie met mezelf en de omgeving, ondanks allerlei gedachten die door mijn hoofd tollen.

Voor mij is de middag al geslaagd, maar we zijn er nog niet, want na al dat bewegingsloze zitten is het tijd voor wat mindful yoga. We doen wat simpele rek-, strek-, en ontspanningsoefeningen die iedereen met gemak kan uitvoeren. Het is fijn om op die manier te bewegen, adem te halen, los te laten.
Dan sluiten we af met een Council Circle. Ieder van ons wordt uitgenodigd om, rechtstreeks vanuit het hart te spreken, wat er op datzelfde moment opkomt. Alles wat gezegd wordt blijft binnen de groep, is vertrouwelijk en het is niet de bedoeling dat we op elkaars verhaal reageren. Spreken vanuit het hart en luisteren met het hart.

volle leegte
De meeste deelnemers blijken een gevoel van verbondenheid te hebben ervaren. Ze zijn zich nog meer bewust geworden van het belang om voor de aarde te zorgen en dat dat niet altijd even eenvoudig blijkt te zijn in ons dagelijks leven. Er is dankbaarheid; het inzicht dat alles tijdelijk en voortdurend veranderlijk is. Voor sommigen bleek de meditatie een uitdaging. Want mijn hemel, wat kan het druk zijn in die bovenkamer!
Mijn hoofd daarentegen is vol van een aangename leegte. Niet het gevoel van gemis, maar een volledigheid die niet met woorden te vangen is. Ik luister naar de anderen en neem dat op in die volle leegte.
Nee, ik ben die middag niet verandert in een kuddedier en evenmin heb ik de schapen geknuffeld. Maar door hun rustige aanwezigheid en samen met herder Daniel Versteegh, zijn hond Lily, en alle deelnemers is mijn leven in elk geval weer een stuk rijker geworden.

Wanneer je meer informatie wilt over Daniel, zijn schapen of over Schaapfulness, bezoek dan eens zijn site. Die is het bekijken meer dan waard: https://www.schaapskuddedoorn.nl