vanop een afstandje en toch heel dichtbij

door Elisa Bulckens, met dank aan Manu Grisar

Elisa Bulckens mediteert bij Zen Sangha. Zij is leerling van Frank De Waele Roshi, lid van de Zen Peacemakers Lage Landen, actief in Geweldloze Communicatie en Restorative Circles, en vrijwilliger bij Without Walls en Circles. We have the choice. Zij schreef samen met Manu Grisar over haar betrokkenheid.

Without Walls begon twee jaar geleden in samenwerking met middelbare scholen en pastorale groeperingen een actie. Met een menselijke ketting rond een gevangenisgebouw of ernaar toe worden de gevangenen binnen symbolisch omarmd.

In 2017 was eerst de gevangenis van Antwerpen aan de beurt, daarna kwam in 2018 de gevangenis van Turnhout en op 10 mei van dit jaar was het die van Hoogstraten.

omarming
Sinds enige jaren heb ik meer dan sympathie voor Without Walls. Toen ik in december 2016 werd uitgenodigd om in te staan voor de catering van een kerstbrunch voor ex-gedetineerden, familie en slachtoffers, evolueerde mijn betrokkenheid naar meer loving action. Ik nam deel aan de eerste omarming van de gevangenis van Antwerpen en engageerde mij vervolgens om gedetineerden te bezoeken die geen bezoek krijgen. Dit doe ik nog steeds en zo sloot ik Without Walls tralievrij in mijn hart!

Omarmen doet zo’n deugd door een enthousiaste zinvolle en een geestdriftige groep die wil dat gedetineerden écht voelen dat er aan hen gedacht wordt, dat er mensen met open armen voor hen klaarstaan. En de muziek van Jean-Bosco Safari tijdens de eerste twee acties was zelfs goed te horen door de dikke deuren en tralies heen.

Om de omarming in Hoogstraten (en die in Turnhout en Antwerpen) voor te bereiden gingen zowel gevangenisaalmoezeniers, medewerkers van Without Walls, pastorale werkers en ook slachtoffers spreken in de plaatselijke katholieke scholen . Vele leerlingen werden enthousiast om mee te doen aan de actie.

De tekst van Jesaja: “Om de armen het blijde nieuws te brengen, om te verbinden wiens hart gebroken is, om aan de gevangenen vrijlating te brengen en aan de geboeiden de terugkeer naar het licht” of Jezus’ uitspraak: “Wat ge aan de minste van de mijnen doet, doet ge aan mij” zijn inspirerend om gevangenen te omarmen, te erkennen (wat is) en bij te staan, om ze graag te zien.

Zijn deze teksten geen Zen Peacemakersteksten avant la lettre? Wij proberen toch te verbinden, niet-wetend te luisteren naar anderen? Dat werkt bevrijdend: de geboeiden door honger en gehechtheid opnemen in onze gebeden? En het blijde nieuws dat er iemand onbevooroordeeld gewoon stilzwijgend luistert? Dat herstel mogelijk is, dat geweldloze communicatie bestaat én beoefend wordt.

geen vergeetput
Maar kom, ik bevind mij voor de derde keer aan een gevangenis met dikke beveiligde deuren en hoge elektrische hekken. We beginnen aan een omarming samen met zeer vele scholieren, vrijwilligers, ex- gedetineerden, slachtoffers en familieleden. We hopen dat het signaal doorkomt: “maak van de gevangenis geen vergeetput”.

We vormden een menselijke ketting van het parochiecentrum tot aan de gevangenis, hand in hand, over de dreef waar stiekem vergeet-mij-nietjes waren aangeplant aan beide kanten. Deze waren bewust aangeplant, door de jongeren zélf. Deze nietjes zijn verbindend, in plantvorm tot zelfs op de binnenplaats van dit detentiehuis. Warme handen, jonge en oude, reiken als een levensstroom tot in de Belgische detentiehuizen: armen die reiken vanuit het hart van de samenleving.

Toen ik begin april op bezoek ging, zag ik de net aangeplante bloemetjes. Ik was ontroerd en blij-verrast om de dreef naar de gevangenis te zien met die kleine felblauwe kleurtjes. De gedetineerden, die in het gebouw vooraan verblijven, kunnen ze zien vanuit hun ramen. Er zijn er ook op de binnenkoer geplant! Het is een mooie blauwe vlek. Ik zag ze met mijn eigen ogen toen ik ‘s avonds aan hun kant van de tralies binnen was. Hun venster op de wereld omkaderd met een mooier blauw kleurtje.

Er werden ook vergeet-me-nietjes gehaakt, zowel door vrouwen buiten als binnen de gevangenis. Bijna 2000! Iedereen kreeg bij de start een vergeet-me-nietje dat vervolgens één voor één vanuit de mensenketting overhandigd werd aan enkele gedetineerden, die ze aan de poort in ontvangst namen om ze daarna te verdelen aan alle mensen binnen.

luistercirkel
Door Hilde, medestichter van Without Walls werd de medewerking onderzocht van de organisatie Circles. We have the choice. Deze organisatie is opgericht naar aanleiding van de bomaanslagen op 22 maart 2016 in Brussel en begeleidt cirkels, vergelijkbaar met onze luistercirkels. Ik werd geroerd en zeer blij toen we kort voor onze actiedag konden vernemen dat er ’s avonds van 19.00 tot 20.15 uur een luistercirkel mocht doorgaan achter die gesloten poorten van Hoogstraten. Een weg naar buiten door naar binnen te gaan. Een weg van uiten door dieper te gaan. En ik zou die luistercirkel mee begeleiden. Mijn hart groeide, dat dit tussen alle verboden toegelaten werd. Benieuwd naar de deelnemers, mijn oren warm luisterend, mijn grote blijdschap opgeboend. Ik zag tijdens de cirkel, zich heel voorzichtig ontvouwend, ontroering en verdriet en humor, zowel hartverscheurend als hartverwarmend en verbindend. Dáár getuige van mogen zijn, ervaarde ik als een diep voorrecht, een stap richting vertrouwen en heling. Met een diepe gassho naar Jes, de aalmoezenier van de gevangenis van Hoogstraten.

Zoals jullie weten zijn de cirkels confidentieel. Zo mooi, zo intens, zo gelijkwaardig, één en ondeelbaar. De kers op de vergeet-me-nietjes taart.

En Kwan Yin met de duizend armen keek toe en inspireert.

Links naar filmpjes:

– Jongeren planten de vergeet-me-nietjes: https://youtu.be/n5610j0k0i0

– Jongeren omarmen de gevangenis: https://www.rtv.be/artikels/menselijke-ketting-hoogstraten-gevangenis-mag-geen-vergeetput-zijn-a68369