– door Kees Hagenaar –
Op 3 en 4 februari 2017 werd een training voor council facilitators gegeven door Irène Kaigetsu Bakker Sensei en Petra Zenryū Hubbeling. 18 deelnemers maakten op een verdiepende wijze kennis met de inhoud van de council training en vaardigheden die helpend zijn om een goede en zorgvuldige council facilitator te worden.
Deelnemers Council facilitor training 3 en 4 februari Arnhem
Council als methode komt in verschillende tradities en vormen voor. De council cirkel is ingebracht binnen de Zen Peacemakers beweging door Joan Halifax Roshi.
Council is een communicatievorm in een kring, een vorm van delen aan de hand van een onderwerp of thema zonder tegenreactie.
De magie van een council is dat er iets kan ontstaan wat ontroerend en verstrekkend is en het onderlinge contact overstijgt door wat de deelnemers delen, zonder dat erop gereageerd wordt. Degene die de ‘talking piece’ vastheeft spreekt, de rest luistert in stilte (stille luisteraars).
Bernie Glassman Roshi en de Zen Peacemakers beweging hebben deze magische manier van delen verder in de wereld gebracht, door het als belangrijk instrument in te zetten bij Bearing Witness-retraites zoals de straatretraites en de retraites in Auschwitz.
Vorm en inhoud
Een council cirkel is een vorm. De praktische beoefening staat centraal. Voor de deelnemers aan de council cirkel geeft het veelal momenten van verwondering, je verbonden voelen, ontdekken dat je niet alleen bent of er alleen voor staat, de mogelijkheid tot verkenning en inzicht verwerven. Waarbij je uitgenodigd bent om het voorgaande niet als te behalen doelstellingen te zien, maar juist als een mogelijk effect dat voortkomt vanuit de individuele intentie(s) en de intentie vanuit de groep.
Inhoud die ontstaat vanuit de basisintenties
Intenties die gevraagd worden van de deelnemer en facilitator zijn
- Het willen luisteren vanuit het hart, zonder oordeel.
- Het willen spreken vanuit het hart zonder onderbroken te worden. De wijze van spreken kan verschillen; het mag zelfs stamelen zijn, zingen, spreken…
- Spontaniteit, verwoorden van wat onvoorbereid opkomt uit het hart
- Het bewust zijn van tijd en ruimte. Als de groep groot is, heb dan de intentie snel naar de kern, te gaan. Soms heb je een omtrekkende beweging nodig, en dat mag.
Belangrijke afspraken en regels zijn
- Vertrouwelijkheid, integriteit en veiligheid is belangrijk. Je kunt aan een buitenstaander over het proces en de thema’s delen. Maar je deelt geen letterlijke tekst.
- In principe kom je niet terug op wat gezegd werd.
- Een andere regel is: wie de talking stick/piece vast heeft is aan het woord. Als je de talking stick/piece vast hebt en je neemt een adempauze, komen de woorden vanzelf.
- Spreek vanuit het hart en in de ik-vorm. Daardoor blijf je regisseur over je woorden en neem je verantwoordelijkheid over wat je uitspreekt.
- Er is geen cross-over gesprek, geen debat. Er wordt niet over het vuur (de kaars) heen gesproken.
Vormen van council kringen
– Zittend als groep in een kring, waar iedere deelnemer om beurt spreekt.
– Via een ‘spinnenweb’. Na een eerste ronde via een kring, spreken opeenvolgende deelnemers, waarbij er geen vastgelegde volgorde is. Niet iedereen hoeft aan de beurt te komen.
– De opzet als een ‘vissenkom’, een kleine groep deelnemers zit in het midden, de overige deelnemers zitten rond deze groep vanuit een houding van getuige willen zijn ‘bearing witness’.
Een andere vorm is het zitten als een tweetal in het midden van de groep. Deze vorm is te gebruiken wanneer deelnemers een conflict bespreekbaar willen maken via een council cirkel en daarmee op voorhand de intentie hebben om naar elkaar te willen luisteren.
De rol als facilitator
De rol van facilitator werd uitgebreid besproken en beoefend. Als je de rol van facilitator opneemt is het van groot belang is dat je je veilig voelt.
Een council begint met een juiste openingsvraag. Deze vraag heb je vooraf zorgvuldig voorbereid. Het is belangrijk dat de openingsvraag veilig is.
Gun en neem de tijd. Juist ook door het bekendmaken vanuit welke intenties er deelgenomen wordt aan de council en wat de spelregels zijn.
Het komen in je eigen stilte en verinnerlijking, ook voor de deelnemers, kun je bevorderen door te starten met een korte geleide meditatie: ‘We do just the best we can, without attachment to the outcome’. Net als bij het geven van een mindfulnesstraining is het belichaamd aanwezig zijn als facilitator, het oprecht tonen van je aandacht, een belangrijke houding.
Je bent facilitator én deelnemer. Dat is de volgorde die geldt. Het gaat erom dat we elkaar op het menselijke basale niveau kunnen ontmoeten. Je bent tevens de bewaker van de tijd.
Het belang van de drie leefintenties als basis voor je houding als facilitator
‘Not knowing’ Niet-weten is de laag van het onbevangen kind en niet het cognitief niet weten;
‘Bearing witness’ Erkennen wat is is getuige zijn bij wat er gebeurt. Het lossen van een mening of oordeel. Het wel gewaar zijn van je oordeel of mening, maar je tracht te voorkomen dat dit tussen jou en de individuele deelnemer in gaat staan;
‘Action’ Actie die voortkomt uit niet-weten en erkennen wat is. Vanuit niet-weten en erkennen wat is, komen tot compassievol handelen. Dit is niet altijd direct handelen, bijvoorbeeld een
of een ongemakkelijke stilte durven laten zijn zonder direct in te grijpen.
Centrumstuk (zie council kit) van de council cirkel met verschillende ‘talking pieces’.
Council kit
Als facilitator is het is handig dat je een council kit hebt. Hierin zit onder meer een doek/kleedje waarmee je het centrum of de magische ruimte van de kring vormt, kandelaar met kaars (elektrische waxinelichtje is handig voor buiten), lucifer, verschillende ‘talking pieces’ (5 á 6), een belletje, een doos tissues.
Cirkel
De cirkel is de plaats waar eenieder gelijkwaardig is als mens en gelijk is als deelnemer/facilitator. Er is geen hiërarchie. Er wordt met elkaar verantwoordelijkheid gedragen voor de inhoud en de uitvoering. De soefileraar en mysticus Rumi schrijft:
Luister met oren van tolerantie
Zie door ogen van mededogen
Spreek de taal van de liefde
De verschillende onderdelen
Tijdens de twee trainingsdagen bespraken we en beoefenden diverse onderdelen; hoe de council geopend en gesloten wordt; het belang van het creëren en bewaken van veiligheid; het belang van een juiste, uitnodigende, bij de groep passende openingsvraag; welke eisen er gesteld worden aan een openingsvraag in termen als inhoudelijk veilig aanvoelen, kort en bondig, geen hypothese of vooronderstellingen en de mate van eenvoud. Ook de wijze van afronding, of je wel of geen ruimte geeft voor een laatste vraag of juist iemand die zich bescheiden of stil opstelt, uitnodigt om te sprekendoor bijvoorbeeld even oogcontact te maken. En we oefenden met hoe je om zou kunnen gaan met een aanwezige stoorzender.
Wanneer zet je een council in?
De council is niet geschikt voor politiek of positiebepaling. De council is goed daar waar mensen de veiligheid willen en kunnen voelen om een thema of onderwerp te bespreken.
Mensen dienen de bereidheid te hebben om deel te nemen. Vragen die helpend zijn: ‘Zou het behulpzaam zijn om een council cirkel in te zetten? Willen jullie daar meer informatie over? Wil je of jullie hieraan deelnemen?
Vanuit de intentie tot deelnemen, de inzet van de deelnemers en de twee trainers Irène Kaigetsu Bakker Sensei en Petra Zenryū Hubbeling werkten we in een open, compassievolle sfeer van ervaren, leren en feedback ontvangen.
De sfeer was warm, betrokken en intiem. We hebben kennisgemaakt met de inhoud en de processtappen. Iedere nieuwe council dienen we vanuit het unieke van de situatie zoals die zich op dat moment aandient, te benaderen. Enerzijds heb je de ervaring die je kunt gebruiken. Anderzijds is het helpend wanneer je met een open houding van niet weten ziet wat zich aandient om van daaruit te faciliteren en handelen als facilitator.
Geïnspireerd en met een tas vol bagage zijn we uit een gegaan met de boodschap: ‘Doe het! Organiseer en schep de gelegenheid voor het volgen van een council.’
Aanbevolen literatuur
Bernie Glassman Erkennen wat is (Asoka)
Jack Zimmerman, Virginia Coyle, The Way of Council (Bramble Books)