in gesprek met Alexandra Branderhorst
Op 6 januari 2020 waren we als Zenpeacemakers Lage Landen bij de viering van het 75-jarig bestaan van Westerbork. We deden mee met het estafettelezen van alle 102.000 namen van degenen die uit Westerbork zijn afgevoerd en vermoord. Het was een retraite met een stuk of 16 mensen. We bezochten het kamp, mediteerden, zongen, bezonnen ons en deden een council met een Etty Hillesum-kaartenspel.
“Bij dit door de Zen Peacemakers georganiseerde weekend ontmoette ik de Joodse Emma Sham-Ba Ayalon en de Arabische Dina Awwad-Srour”, vertelt Alexandra. “Ik was enorm onder de indruk van het vredeswerk dat ze samen verrichten in Israël. Daarbij halen ze inspiratie uit het werk van Etty Hillesum en zetten ze kaarten in met quotes uit haar dagboek.
Deze citaten staan in het Engels, Hebreeuws en Arabisch op de kaarten. Ze hebben er een mooie set van gemaakt. We maakten hier kennis mee tijdens een ontroerende en bijzondere avond. Iedereen trok een kaart, liet de quote erop op zich inwerken en deelde daarna in de groep het citaat wat er aan de hand daarvan bij haar of hem opkwam. Toen ik aan het eind van de avond met Emma sprak, heb ik aangeboden om bij te dragen aan de totstandkoming van een Nederlandse kaartenset.”
Emma en Dina hadden ook andere contacten in Nederland met mensen die met teksten van Etty Hillesum werkten. Zoals met het Etty Hillesum Centrum in Deventer, en met Zubin Nur Westrik, een lerares Universeel Soefisme die de kaartenset van Dina en Emma gebruikt in samenkomsten voor het creëren van zelfinzicht.
“We kenden elkaar niet, maar Emma bracht ons per mail samen. We hebben een Zoom-bijeenkomst gehouden om te overleggen hoe we het zouden aanpakken”, zegt Alexandra. Zubin Nur zocht de originele Nederlandse citaten bij de Engelse. Alexandra vertaalde het boekje bij de kaartenset. Gerja Meima van het Etty Hillesum Centrum coördineerde de vormgeving en druk en legde de citaten en teksten voor aan een groep mensen bij het centrum die goed thuis zijn in het werk van Etty Hillesum.
Facelift
De Nederlandse kaartenset is erg mooi geworden en verschilt in sommige opzichten van de originele set van Emma en Dina. Zo zijn een tiental citaten zijn vervangen door andere, volgens Gerja “omdat er citaten ontbraken die we in het centrum juist vaak gebruiken.” Verder zijn de data waarop Etty iets schreef op de kaarten gezet.
Ook het boekje bij set heeft een facelift ondergaan. Er staan foto’s van Etty in en er is een hoofdstukje toegevoegd over het werk van het centrum. Verder zijn de themahoofdstukken over Etty en hoe zij tegenover bepaalde onderwerpen stond weggelaten.
Opvallend is bovendien het aantal citaten: in de originele set zijn het er 100, in de Nederlandse set 101. Gerja legt uit: “100 is zo’n gesloten getal. 101 wil zeggen dat er meer is.”
De kaartenset is verkrijgbaar voor € 24,95. Het doosje bevat dus 101 kaarten met citaten van Etty Hillesum + een klein boekje, in het Nederlands en Engels. Ze zijn te gebruiken voor dialoog maar ook voor persoonlijke inspiratie.
Alexandra: “Trouwens, een bezoek aan het Etty Hillesum Centrum in Deventer is ook een aanrader. Je kunt er stilstaan bij het leven van deze bijzondere vrouw en de tijd en omstandigheden waarin zij als Joodse vrouw in Nederland leefde. Ze organiseren ook wandelingen langs oude Joodse plekken in Deventer. Mijn nichtje en ik hebben een keer meegelopen. De geschiedenis – met de mooie en afgrijselijke kanten – komt dan echt tot leven. Dat was heel indringend.”
Meer weten over het Etty Hillesum en het werk van Emma & Dina? Kijk naar de documentaire van de Boeddhistische Blik: https://www.npostart.nl/de…/04-07-2021/KN_1726473. Je kunt ook het interview met filmmaker Pat van Boeckel nalezen over deze documentaire in onze eigen nieuwsbrief van maart 2020: https://zenpeacemakers.nl/wolkenluchten-boven-het-kamp/
Ook is er een Facebookgroep rond de Etty Hillesum Cards in het Engels: https://www.facebook.com/groups/288918641794574.
En de kaartenset kun je kopen bij: https://www.ettyhillesumcentrum.nl/nl/actueel/1073-nu-te-koop-101-kaarten-met-citaten-van-etty-met-boekje