over hoe onafhankelijk we denken, door Petra Hubbeling

‘Deze expositie draagt niet bij aan het begrijpen van het verleden, maar zorgt deze voor polarisatie en opleving van het extreemrechtse gedachtegoed, racisme en discriminatie’ en:  ‘We zijn bang dat het museum de propaganda van de nazi’s vooral bewondert en dat er een hoop neonazi’s naar Den Bosch komen.’ 

Voorafgaand aan de tentoonstelling ‘Design van het Derde Rijk’ was er veel commentaar.

Omdat ik met de Zen Peacemakers een aantal keer met de Auschwitz Bearing Witness Retraite ben mee geweest, zette de kritische pers voorafgaand aan de tentoonstelling me aan tot nadenken en ik besloot met een aantal Zen Peacemakers de tentoonstelling te bezoeken. Vrijdag 22 november bezochten we de tentoonstelling. De tentoonstelling is omstreden maar tegelijk heel populair: het Design museum in Den Bosch heeft de openingstijden al verruimd om de stroom bezoekers aan te kunnen.

Omroep Brabant

Als je een paar keer in Auschwitz geweest bent dan heb je de indruk dat je het ergste van het ergste wel gezien hebt en dat andere bezoeken waarschijnlijk wel mee zullen vallen. Toch heeft deze tentoonstelling een bijzonder diepe indruk op mij achtergelaten. Niet om al het leed wat er in de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden want dat staat niet centraal in deze tentoonstelling, maar om het gegeven hoe makkelijk mensen te manipuleren zijn en hoe geraffineerd dat door de Nazi’s gedaan werd. 

rassenleer

Vlak voor de tentoonstelling bekeek ik de film The Great Hack, waarin de manipulatie van de Amerikaanse verkiezingen en de Brexit-stemming door Cambridge Analytica wordt weergegeven. Hoe makkelijk zijn wij als mens te beïnvloeden? Hebben we in de gaten dat we beïnvloed worden of denken we dat we voorzien worden van feiten? Deze vragen gingen niet alleen door mijn hoofd bij The Great Hack maar ook bij deze tentoonstelling.

Wat mij erg raakte in de tentoonstelling was de vitrine met de lesstof van die tijd en met name het gedeelte over de rassenleer. Wie de film The Boy in the Striped Pyjamas heeft gezien, herinnert zich vast de scène waarin de kinderen van de kampcommandant les krijgen van hun leraar en waarin de leraar vertelt hoe het Joodse volk bezig is het Duitse volk te vernietigen en dat zij daarom de Joden als een vijand moeten zien. Deze indoctrinatie gaat sluipend en voor je het weet wordt een leugen als waarheid gezien.

En hoe ben ik zelf niet opgevoed door het onderwijs? De misstanden uit ons koloniale verleden zijn mij pas de laatste jaren duidelijk geworden. Tijdens mijn schooltijd werden al de veroveraars gezien als helden en werd het bloed aan hun handen uit de schoolboeken gelaten. Ook dat is een behoorlijke indoctrinatie geweest, realiseer ik mij nu.

Hoe spelen onze politici in op de angst die er in de samenleving heerst? En hoe speelt de media daar weer op in? Hoe worden wij beïnvloed en hebben we dat werkelijk door?

omvolking

Twee dagen na mijn bezoek aan de tentoonstelling werd een indrukwekkende documentaire uitgezonden: Medialogica.  Het is een documentaire over “Een onderzoek naar hoe op sociale media een geraffineerd spel van haat zaaien en polarisatie is ontstaan en wie daar belang bij hebben. Een spel met online handleidingen waarin staat hoe je je mening kan doordrukken en tegenstanders monddood maakt. Hoe kan het dat complottheorieën, zoals ‘omvolking’ – linkse politici zouden een plan hebben gesmeed om de ‘originele’ bevolking van Nederland te vervangen – steeds meer mainstream worden?“ (bron: Human)

Het is beangstigend om deze documentaire te bekijken en te realiseren dat wij hier allemaal mee te maken hebben. Zelfs als je niet op de sociale media zit, krijg je hier mee te maken want ook de traditionele media nemen deze berichten over.

Door de tentoonstelling realiseerde ik mij weer hoe belangrijk de uitspraak van de Boeddha is: “Niets van wat ik zeg is waarheid, totdat je het zelf als waarheid ervaart”. Laten we dus vooral niet vergeten kritisch te blijven en met een open onbevooroordeelde geest situaties van verschillende kanten te bekijken, voordat we een oordeel vellen en tot actie overgaan: “Not-Knowing, Bearing Witness and an Appropriate Response”.

Petra Hubbeling is bestuurslid van de Zen Peacemakers Lage Landen