impressie van de straatretraite Brussel 2018, door Annie Schalkwijk
Annie Schalkwijk is bestuurslid van Zen Peacemakers Lage Landen. Eerder schreef ze in deze nieuwsbrief over haar betrokkenheid bij vluchtelingen en de Nacht van de Vluchteling.
Toen de straatretraite aangekondigd werd, zei iets in mij onmiddellijk ”ja”. Ik was als een kind zo blij. Ik begon met geld in te zamelen voor de mala. Iedere kraal vertegenwoordigt één van de geldschieters. Zij zijn mee geweest in deze retraite. Het werd een veelkleurige mala, dat is niet gebruikelijk. 
Een beetje eigenwijs als ik ben,
wilde ik niet de bruine houten kralen.
Ik had ook kritische vragen. Deze hielpen mij om duidelijker te krijgen waarom ik deze retraite wilde doen. Een gewone retraite gaat om verdieping van de eigen ontwikkeling. Een straatretraite ondersteunt de daklozen en organisaties die zorg voor hen dragen.
veerkracht
We waren met 12 personen waarvan 5 vrouwen, onder leiding van Frank de Waele Roshi uit Gent. We droegen een rugzakje met een slaapzak en een flesje water. Voor noodoproepen had Frank een telefoon bij zich.
De beoefening is om uit je comfortzone te komen en te leven met “niet weten”. Waar is een slaapplek, een toilet, drinkwater, hoe komen we aan iets te eten? Maar voor mij bovenal, kan ik ontvangen wat ik krijg? Ook als dat een afwijzing of negeren inhoudt?
We slapen op straat, we mediteren, we bedelen om te kunnen eten. We zingen, doen de luistercirkel en dagelijks een ritueel. We hebben veel gekregen, we deelden alles met elkaar en soms ook met daklozen.
De eerste avond was het zoeken naar een goede slaapplek. Ook in Brussel neemt het aantal daklozen toe. We hebben karton gezocht om op te liggen, ik heb goed geslapen ondanks de harde ondergrond. De tweede nacht bleek mijn lichaam nog niet helemaal hersteld. De veerkracht gaat er wat uit, dat heb je op mijn leeftijd. Maar gelukkig, één van onze deelnemers vond een dekentje op straat. De laatste nacht was die voor mij. Het stemde mij dankbaar.
Na onze ochtendmeditatie met ons rugzakje als zitkussen, gingen we op ontbijt-bedelronde.
Een aantal malen voerden we het ritueel “the Gate of Sweet Nectar” uit. Het is een oud boeddhistisch ritueel waarbij we de hongerige geesten voeden, als die aspecten in onszelf die nooit genoeg hebben. Dit ritueel maakt mij bewust van mijn hebberigheid.
Eén keer vonden we een prachtige plek, een gezamenlijke plek voor de buurtbewoners. We waren er gewoon welkom. Er werd een altaartje gemaakt op een boomstam, het was een mooie ceremonie!
chez nous
We hebben verschillende projecten voor opvang bezocht. Dat waren indrukwekkende ervaringen! Chez Nous (Bij Ons) is in een oud pand gehuisvest en mensen kunnen voor weinig geld eten en douchen. De groep probeert ook op structureel niveau verandering te bewerkstelligen. Er is overleg met de gemeente en particuliere investeerders om de leegstand bewoonbaar te maken voor daklozen. Zonder in details te treden: ze lopen aan tegen bureaucratische regelgeving waardoor ze mogelijk subsidie gaan mislopen en er is al structureel te weinig geld.
Achter het Franciscaans klooster (de orde van eenvoud en armoede) woont een groep jonge mensen, internationaal en geïnspireerd door Taizé. Ze hebben een ruime inloop met tijd voor aandacht en luisterend oor – en ze verzorgen ook maaltijden voor daklozen. De zin die mij bijbleef in de uitleg die ze gaven is “”Wij brengen ook onze armoede in.” Er werken veel vrijwilligers, de mensen van de vaste groep verblijven er een aantal maanden tot enige jaren. En elke dag was er een gebedsdienst, die wij ook bijwoonden. Wij hebben er gezongen.
In het Maximiliaanpark verblijven overdag vele, voornamelijk jonge mannen, van Afrikaanse komaf. Veelal zwerven ze al jaren door Europa op zoek naar een beter leven, verdreven door armoede, honger. De meesten willen naar Engeland. De Europese regelgeving staat dat niet toe. Ik heb een aantal van hen gesproken, ze krijgen geen verblijfsvergunning of er is al een vingerafdruk in Italië. Een man die ik sprak is al een aantal malen opgepakt en teruggebracht naar Italië maar er is ook daar geen droog brood te verdienen. Zo leven zonder perspectief en toch doorgaan: ik kan me niet voorstellen dat je dit leven aangaat als het in het thuisland beter zou zijn. Economische vluchtelingen! Ik werd me nog meer bewust van mijn privilege en mijn vraag hoe ik kan bijdragen aan verandering.
Uit het niets is er een vrouw, een moslima, in haar keuken maaltijden gaan koken. Haar initiatief is uitgegroeid tot een voorziening waarbij honderden mensen iedere avond een maaltijd krijgen en ontbijt voor de volgende dag. Wat zijn er toch veel mooie en zorgzame mensen; ik voel diep respect!
We bezochten nog het metrostation waar in 2016 bij een aanslag vele doden te betreuren waren. Een plek van gedenken met meditatie en zingen. En we waren bij een ontbijtuitdeling bij “de Zusterkens”. Dit was wat deze, overwegend bejaarde, nonnen nog konden bijdragen.
rijkdom
Nog een laatste verhaal over één van onze avondmaaltijden. We kregen aan het einde van de dag fruit, groente en pasta, dat anders weggegooid zou worden. Hoe maak je daar een maaltijd van als je geen keukengerei hebt. Iemand liep een restaurant in en kreeg een mes en grote kom mee te leen. Op de markt waar ook veel weggegeven werd, waren wat jakobsschelpen op de kop getikt. Verder het gewone handwerk. Wat een rijkdom en wat een heerlijke maaltijd.
Onze laatste sessie bestond uit het verdelen van het geld over de projecten. Dat deden we via de consentmethode, dat betekent dat je aangeeft geen overwegend bezwaar te hebben. Deze methode neemt wat tijd omdat we meerdere rondes maken, maar tenslotte wordt de keuze gedragen door iedereen. Ik vind het mooier dan democratie.
Foto’s Annie Schalkwijk