Zenpeacemakersgeloften in Auschwitz, door Kees Hagenaar
Op de laatste dag van de Gathering in Auschwitz, afgelopen juni, legde Kees Hagenaar, samen met Stan Weijns, de Zenpeacemakersgeloften af op het terrein van Birkenau, onder een boom nabij de as-poel, waar de as van de vermoorde en verbrande mensen is weggegooid.
jukai
JU: ontvangen van KAI: boeddhistische geloften, is een Japans-Zen-Boeddhistische ceremonie waarbij je er bewust voor kiest om toevlucht te nemen tot de drie juwelen: Boeddha, Dharma en Sangha en je belooft te onthouden van de drie vergiften als basis voor het ontstaan van al het lijden: begeerte, aversie en onwetendheid. Daarnaast beloof je je te onthouden van acties die schadelijk zijn voor de ander of jezelf.
Bernie Glasmann en anderen hebben de Zen-Boeddhistische Jukai ceremonie gebruikt om deze om te vormen naar Zen-Peacemakers-Geloften door de Three Tenets toe te voegen: Niet-Weten, Erkennen wat is, en Liefdevolle (sociale) actie. Een tweede specifieke toevoeging is een aanvulling op de tien geloften: geweldloos zijn, delen en bijdrage aan een eerlijke economie, inclusief zijn (niemand uitsluiten), rechtvaardigheid voor iedere mens, dier en bijdragen aan een duurzame aarde.
De ceremonie sluit af met het ontvangen van een zelfgemaakte rakusu, een symbolisch boeddhistisch kleed, van stoffen die jouw dierbaren aan je gegeven hebben met je boeddhistische naam toegevoegd.
beoefening
Je kunt veel beloven, maar de daadwerkelijke toepassing is het belangrijkste. Naast de verdieping en bestudering van de geloften en erover te lezen, doe je (financieel) geheel belangeloos vrijwilligerswerk van charitatieve aard. Bijvoorbeeld: mantelzorg of vrijwilligerswerk in een hospice, verpleeghuis of je werkt met daklozen, vluchtelingen.
Door mijn ervaring van de straatretraite in Helsinki in 2017 voelde ik de behoefte om Zenpeacemakersgeloften af te leggen. Dat dit uiteindelijk in 2023 zou mogen plaatsvinden kwam doordat door Covid de Gathering in Auschwitz, waar ik me voor aangemeld had, enkele jaren uitgesteld was.
Foto Harry Aaldering, zensangha.be
Na vijf dagen van intense beoefening zijn er enkele indrukken die ik wil benoemen: dat wij mensen in staat zijn een systeem van ontmenselijken te bedenken en uit te voeren en ook dat de genocide in de tijd efficiënter werd gemaakt. Mij werd het belang van herinneren duidelijk door het noemen van de namen van zij die stierven. We hebben iedere dag in Birkenau namen gereciteerd van mensen die hier om het leven zijn gebracht. Wat diep in mijn hart binnendrong is dat tijdens deze recitatie ook de naamlozen genoemd werden: Naam onbekend.
Op de laatste dag van de Gathering heb ik mijn geloften afgelegd in Birkenau. Onze sangha vond een schaduwplek onder een boom niet ver van de as-poel, de plaats waar de as van de crematoria verzameld werd.
De ceremonie kent een aantal bijzondere momenten zoals de uitnodiging om een te worden met de Boeddha, de Bodhisattva’s, de grondleggers van de Sotoschool, de grondlegger van de Zen Peacemakers (Bernie Glassman), leraren en alle Peacemakers. Het een worden met alle wezens doorheen ruimte en tijd kreeg een bijzondere betekenis op de bijzondere plaats waar we waren, omdat er 1,1 miljoen mensen zijn gestorvenen in Auschwitz – Birkenau. Met mijn verstand is dit niet te bevatten. Met wat ik voelde hebben deze woorden een diepere laag in mij geraakt.
Foto Harry Aaldering – zensangha.be
spirituele overdracht
Een speciaal moment, de kern van deze ceremonie, is de spirituele overdracht door het openen van de geest van de successor door met gezegend water het gebied van zijn fontanel open te strijken, waarna ik gezegend werd door het water. Omdat ik al twee keer jukai heb gedaan, was ik al eerder ten diepste geroerd door deze handeling. Ik zie het ook als een zegening en initiatie die mij doen toetreden tot de groep van Zenpeacemakers.
Daarna werden alle aanwezigen besprenkeld met het water. Na deze zegening herhaalt de successor deze handeling in omgekeerde richting bij zichzelf. Dit geheel van handelingen is ook het moment waarop alle aanwezigen hun geloften kunnen hernieuwen. En in dit bijzonder moment, op deze bijzondere plaats, de as-poel van Birkenau, zal de energie van dit ritueel zich verspreiden.
Bij een jukai spreek je de volgende voornemens uit: 1) Niet doden 2) Niet stelen 3) Kuis leven 4) Niet liegen 5) Geen bedwelmende middelen gebruiken 6) Niet roddelen 7) Jezelf niet te verheffen boven anderen 8) Jezelf niet groter voordoen 9) Je niet laten leiden door angst 10) Geen kwaadspreken over de drie juwelen: Boeddha, Dharma en Sangha.
Als Zenpeacemaker spreek je een extra commitment uit om actief te werken aan:
– Een cultuur van geweldloosheid en eerbied hebben voor leven;
– Een cultuur van solidariteit en een juist economische orde (evenwicht);
– Een cultuur van inclusief zijn en waarheidsgetrouw te leven;
– Een cultuur van gelijke rechten voor alle mensen, het respecteren en waarderen van menselijke diversiteit;
– Een cultuur van duurzaamheid en zorg voor de aarde.
Bij alle vormen van geloften wordt driemaal gevraagd de geloften te bevestigen en deze te onderhouden. Dit spreekt mij persoonlijk aan in de ceremonie: het actieve proces van onderhoud, waarbij ik mijn menselijke tekortkomen besef en steeds weer de mogelijkheid voel en heb om opnieuw te beginnen.
commitment
Het afleggen van de Zenpeacemakersgelofte gebeurde aan het einde van de bijzondere en intensieve week in Auschwitz – Birkenau. Ik was mij sterk bewust dat wij, menselijke wezens, in staat zijn andere mensen te ontmenselijken. Naast het intens voelen van verdriet, schaamte, woede en eenzaamheid ervoer ik bij het ontvangen van de initiatie als Zenpeacemaker en het doen van alle genoemde beloftes en commitments, een extra stimulans om bij te dragen aan de vrede in de wereld en het beïnvloeden van mijn eigen gedrag en van anderen die bijdragen aan een duurzame samenleving.
Mijn reguliere dharmanaam is Niet Twee. Als Zenpeacemaker draag ik de naam Niet Twee Angyo. En met het omhangen van mijn met gewaad met 5 strepen en het bewust aanvaarden van de vijf commitments en de belofte deze te handhaven werd de ceremonie afgesloten.